زیارت قبر رسول الله (ص) از دیدگاه چهار مذهب اهل سنت

دکتر عبدالصدیق آخوند کشمیری: زیارت قبور امر ثابت بین مسلمانان بوده و دلایل فراوانی از قرآن و سنت برای آن وجود دارد و بعضی از منکرین با بهانه قرار دادن الله، سعی بر توهین به ساحت مقدس رسول الله (ص) دارند و با نام الله، مقام رسولش تنقیص میکنند و در این باب کوشیده اند که زیارت قبر رسول الله (ص) را ناجایز دانسته و آنچه در متون اسلامی وارد شده را به زیارت مسجد رسول الله (ص) تغییر دهند و الله تعالی که حافظ دین خود تا قیامت است، علمایی را بیدار نمود و از هر مذهبی به پاخواسته و از ساحت مقدس رسول الله (ص) در برابر این منکران دین دفاع کردند و از مذاهب اربعه اهل سنت بیان داشته اند.

مطلب حاضر بر آن است که زیارت قبر نبی (ص) باجماع مسلمانان ثابت و مستحب و سنت و واجب است.

از مذاهب چهارگانه به ذکر چند مورد اکتفا می شود:

 

فقه حنفی:

ابن همام در کتاب فتح القدیر شرح هدایه حنفی در مورد زیارت قبر رسول الله (ص) چنین بیان میدارد: مشایخ ما در این مورد گفته اند: افضل مستحبات است و در مناسک الفارسی و شرح المختار آمده است که زیارت قبر نبی ص، برای کسی که استطاعت آن را دارد، به واجب بودن نزدیک است.

 

دار قطنی و بزار روایت کرده اند که رسول الله (ص) فرموده اند:(مَنْ زَارَ قَبْرِي وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِي»، هرکس قبر مرا زیارت کند، شفاعت من برای وی واجب میشود. و دارقطنی آورده است: رسول الله (ص) فرموده اند: اگر کسی به زیارت من بیاید و وی را حاجتی جز زیارت من نداشته باشد پس بر من حق است که در قیامت شفیع وی باشم. باز دارقطنی، میآورد که هرکس حج بجای آورد و به زیارت قبر من بعد فوت من بیاید، همانند آن است که در مدت حیاتم به زیارت من آمده است.

 

مساله ی دیگر اینکه هرچند حج فرض است بهتر این است که اول حج را بجای آورد و بعد به زیارت قبر رسول الله (ص) برود و اگر حج نفل بجای میآورد مختار است که با حج شروع کند یا  با زیارت قبر رسول الله (ص)  شروع و بعد حج را بجای آورد.

 

وقتی نیت زیارت قبر رسول الله (ص) را دارد، در کنار آن نیت زیارت مسجد النبی را نیز داشته باشد و در وقت زیارت قبر النبی ص، رو به قبر  پشت به قبل بایستد، زیرا امام ابوحنیفه از ابن عمر روایت میکند: از سنت این است که در وقت زیارت از طرف قبله وارد شده و رو به قبر و پشت به قبله بایستد. .( فتح القدير للكمال ابن الهمام 3/ 180و 181).

 

زیارت قبر النبی (ص) باجماع مسلمانان مستحب است و آنچه ابن تیمیه ادعا کرده است، اصلی ندارد. (الدر المختار وحاشية ابن عابدين (رد المحتار 2/ 626).

 

فقه مالکی:

امام مالک رح در مدینه بر مرکب سوار نمیشدند و وقتی چرایی مساله را پرسیدند، جواب داد: تربتی را که رسول الله (ص) بر آن قدم نهاده اند، شایسته ی من نیست که با مرکب بر آن بروم.

 

و وقتی خلیفه ی وقت از ایشان سوال کردند که در وقت زیارت قبر رسول الله ص، رو به قبله بایستد یا رو به قبر، امام مالک جواب داد: چگونه از رسول الله روی بر میگردانی در حالیکه ایشان وسیله ی تو و وسیله ی حضرت آدم است و قاضی عیاض گوید: زیارت قبر رسول الله (ص) از سنتهای اجماعی مسلمانان است و فضیلتی است که بر آن ترغیب شده است.

 

اسحاق بن ابراهیم فقیه گوید: از شئون حج این است که بر مدینه بیاید و در مسجد النبی (ص) نماز بگذارد و به رویت روضه و منبر و قبر رسول الله (ص) ووو، تبرک جوید. (المدخل لابن الحاج، 1/ 261).

 

فقه شافعی:

زين الدين أحمد بن عبد العزيز، در کتاب فتح المعين بشرح قرة العين بمهمات الدين، چنین میآورد: زیارت قبر رسول الله (ص) سنت موکد است و این سنت موکد فقط برای حج کننده نبوده بر هرکس چنین است. (فتح المعين بشرح قرة العين بمهمات الدين، 298).

 

أبو بكر،عثمان بن محمد دمياطي مشهور به بکری گوید: در مورد حکم زیارت قبر رسول الله (ص) اختلافاتی واقع شده است که بعضی گویند که سنت موکده است و بعضی نیز آن را واجب دانسته اند و اینکه زیارت قبر رسول الله (ص) برای حاجی موکدتر است چراکه وقتی از اماکن بعید آمده اند، وقتی به مدینه نزدیک شدند، ترک زیارت عمل زشتی است و دیگر اینکه در حدیث وارد شده است:رسول الله ص: هرکس  حج بجای آورد و مرا زیارت نکند، بر من جفا کرده است. (إعانة الطالبين على حل ألفاظ فتح المعين 2/ 354).

 

فقه حنبلی:

ابن قدامه در المغنی آورده است: زیارت قبر النبی (ص) مستحب است. (المغني لابن قدامة 3/ 477). ابن نصر الله گوید: لازمه ی مستحب بودن زیارت قبر رسول الله (ص) این است که شد رحل یعنی بار بستن به قصد زیارت، نیز مستحب باشد. (كشاف القناع عن متن الإقناع (2/ 515).

 

منابع:

رد المحتار على الدر المختار، ابن عابدين، محمد أمين بن عمر،متوفى: 1252هـ ناشر: دار الفكر-بيروت چاپ دوم، 1412هـ - 1992م

فتح القدير مؤلف: كمال الدين محمد بن عبد الواحد السيواسي المعروف بابن الهمام، متوفى: 861هـ ناشر: دار الفكر.

كشاف القناع عن متن الإقناع مؤلف: منصور بن يونس بهوتى حنبلى،متوفى: 1051هـ ناشر: دار الكتب العلمية.

المدخل مؤلف: أبو عبد الله محمد بن ابن الحاج،متوفى: 737هـ ناشر: دار التراث.

المغني لابن قدامة مؤلف: أبو محمد عبد الله بن أحمد  متوفى: 620هـ ناشر: مكتبة القاهرة.